Istnieje wiele czynników ryzyka raka jelita grubego:
1. Wiek – po 50. roku życia wzrasta ryzyko zachorowania na ten nowotwór.
2. Przebycie chorób zapalnych jelit w przeszłości – te choroby to wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego – Crohna.
3. Czynniki epidemiologiczne, takie jak:
– zespół metaboliczny, czyli nadciśnienie, otyłość, cukrzyca, hipertriglicerydemia oraz niski HDL;
– palenie papierosów;
– tryb życia, częściej zapadają na te choroby osoby, które mają niską aktywność fizyczną;
– rasa i grupy etniczne;
– czynniki geograficzne – choroba ta częściej występuje w Europie, Ameryce Północnej, Australii, Japonii niż w Afryce albo Azji.
4. Czynniki jelitowe:
– uwarunkowania genetyczne;
– dodatni wywiad w kierunku występowania polipów gruczolakowych albo raka jelita grubego.
5. Czynniki dietetyczne:
– nadużywanie alkoholu;
– dieta uboga w błonnik, bogata w tłuszcze, wysokokaloryczna oraz uboga w wapń.
6. Czynniki mieszane to:
– przebycie radioterapii obszaru jamy brzusznej;
– przebyta cholecystektomia;
– obecność ureterosigmoidostomii, ryzyko rozwoju nowotworu wzrasta pięćsetkrotnie;
– rodzinne występowanie raka jelita grubego przy braku cech klasycznego zespołu predyspozycji genetycznej.
Bardzo często nowotwór rozwija się z narastających miejscowo polipów, czyli łagodnych gruczolaków, które powstają na ścianie jelita w postaci niewielkich uwypukleń albo guzków. Taka przemiana gruczolaka w nowotwór trwa zazwyczaj około dziesięciu lat. Prawdopodobieństwo zachorowania na ten nowotwór wzrasta wraz z wiekiem. 90% zdiagnozowanych przypadków dotyczy pacjentów, którzy są powyżej 50. roku życia.
Stany przedrakowe to:
– pojedyncze polipy gruczołowe jelita grubego;
– zespół Lyncha;
– zespół gruczlakowatej polipowatości rodzinnej;
– inne zespoły polipowatości, czyli zespół Peutza – Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej;
– nieswoiste zapalenia jelit, czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego – Cohna.