Rak płuc rozwija się powoli i nie daje zazwyczaj żadnych objawów. Następnie działa bardzo szybko, a jego główną przyczyną jest palenie papierosów. Co roku w Polsce na raka płuc zapada około 20 tysięcy osób, a prawie 80% z nich to mężczyźni. W 90% przypadków zapadają na niego osoby palące papierosy.
Wyróżnia się cztery podstawowe typy histologiczne raka płuc:
1. rak płaskonabłonkowy – występuje on najczęściej, około 50% i ma stosunkowo najpomyślniejszy przebieg;
2. rak drobnokorórkowy niezróżnicowany – ma dużą dynamikę przebiegu i złośliwości, jest drugi, co do częstości występowania, około 20% – 25%;
3. rak gruczołowy – stanowi 15% – 20%wszystkich przypadków raka, jego dynamika rozwoju jest nieco mniejsza;
4. rak wielokomórkowy – występuje rzadziej, a dynamika zmian jest duża.
Rak płuc, inaczej nazywany jest rakiem oskrzeli. Nowotwór ten występuje najczęściej i na niego umiera rocznie na całym świecie 1,3 mln osób. To jeden z najgorzej rokujących nowotworów. Rak płuc najczęściej występuje pomiędzy 45. a 65. rokiem życia. Jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn i stanowi 29% wszystkich chorób nowotworowych. Częstość zachorowań u kobiet wynosi 7,0%.
Spis treści
Przyczyny raka płuc
Około 80% – 90% przypadków zachorowań na raka płuc spowodowane jest paleniem papierosów. Rakotwórcze działanie ma palenie czynne, jak i bierne wdychanie substancji smolistych, które zawarte są w dymie tytoniowym. Na zachorowanie na raka narażone są osoby, które mieszkają z osobami palącymi. Występuje on częściej u mężczyzn niż u kobiet. Przewlekłe palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania 10 – 40-krotnie, a szczególnie po 45. roku życia. Osoby, które wypalają do dziesięciu sztuk papierosów dziennie powodują pięciokrotny wzrost zachorowania na raka płuc. Natomiast jeżeli osoby palą trzydzieści pięć papierosów dziennie to ryzyko wystąpienia choroby wzrasta czterdziestokrotnie. Jeżeli kobieta mieszka z palącym partnerem to ryzyko wystąpienia choroby wynosi około 30%.
Inne czynniki, które przyczyniają się do raka płuc to:
– czynniki zawodowe, czyli narażanie się na działanie szkodliwych substancji i związków chemicznych, które powstają przy produkcji koksu, gazyfikacji węgla, a także przetwarzaniu substancji, które zawierają ołów, beryl, chrom, nikiel, azbest, benzydynę, eter, smołę pogazową, węglowodory aromatyczne;
– czynniki środowiskowe, czyli spaliny samochodowe, smog oraz zanieczyszczenia powietrza;
– inne substancje toksyczne wdychane do płuc;
– pewne znaczenie mają również predyspozycje genetyczne.
Objawy raka płuc
Od powstania pierwszej komórki nowotworowej do ujawnienia się choroby mija zazwyczaj kilkanaście lat. Objawy mogą pojawić się dopiero w zaawansowanym stadium choroby, a w większości przypadków są to objawy niecharakterystyczne.
Objawy raka płuc, które są związane z naciekiem oskrzeli, tkanki płucnej i innych struktur klatki piersiowej to:
– przewlekły kaszel,
– duszność,
– ból w klatce piersiowej,
– krwioplucie,
– powtarzające się zapalenie płuc,
– zespół żyły głównej górnej,
– zespół Hornera,
– zaburzenia rytmu serca,
– chrypka.
Objawy przerzutów odległych to:
– objawy przerzutów do kości, czyli ból kości, złamania patologiczne;
– objawy przerzutów do mózgu, czyli ból głowy, drgawki, zaburzenia równowagi, zaburzenia czucia, niedowłady, zaburzenia osobowości;
– objawy przerzutów do wątroby, czyli ból brzucha, nudności, spadek masy ciała, żółtaczka.
Diagnoza raka płuc
Aby zdiagnozować raka płuc wykonuje się następujące badania:
– badanie RTG klatki piersiowej,
– tomografia komputerowa,
– pozytonowa tomografia emisyjna – PET,
– rezonans magnetyczny,
– pobranie plwociny do badania,
– biopsja przezskórna,
– badania laboratoryjne.
Leczenie raka płuc
To, jaka zostanie wybrana terapia zależy od rozległości i rodzaju nowotworu. Jeżeli rak jest wykryty wcześnie i nie ma przerzutów to wycina się zajęty przez raka płat płuca. Po operacji część chorych może zostać poddana radioterapii. Są również takie przypadki, że przed operacją przeprowadzana jest chemioterapia. W niektórych przypadkach chory w ogóle nie kwalifikuje się do zabiegu. Wtedy stosuje się leczenie zachowawcze, czyli radioterapię albo chemioterapię.
Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby:
– stopień I i II – stosuje się leczenie operacyjne i chemioterapię po operacji;
– stopień IIIA – stosuje się leczenie operacyjne, a także ewentualnie chemioterapię albo radioterapię przed operacją;
– stopień IIIB – stosowana jest radioterapia, która może być ewentualnie połączona z chemioterapią;
– stopień IV – stosuje się chemioterapię paliatywną albo leczenie objawowe.
Poza tym metoda leczenia zależy też od wydolności narządów organizmu człowieka, a także ogólnego stanu pacjenta.
Rokowanie raka płuc
Rak płuc jest nowotworem, który źle rokuje. Związane jest to głównie z wykryciem choroby w zaawansowanym stadium, ale też dużej złośliwości samego nowotworu. Jeżeli chory ma do czynienia z rakiem niedrobnokomórkowym to szansę na całkowite wyleczenie daje prawidłowo przeprowadzony zabieg operacyjny. Natomiast rak drobnokomórkowy od samego początku rokuje źle.
Rokowanie zależy od zaawansowania procesu, utkania histologicznego raka, stopnia sprawności chorego oraz radykalności podjętego leczenia. Szansę na wyleczenia mają osoby chore o dużej sprawności, które są po radykalnych zabiegach chirurgicznych. Osoba chora z rakiem płuc, który nie jest leczony przeżywa przeciętnie od 6 do 8 miesięcy od rozpoznania choroby.
Przeżycie w przypadku raka niedrobnokomórkowego wynosi 5 lat, ale w zależności od stopnia zaawansowania TNM:
– I stopień – od 60% do 70%,
– II stopień – od 40% do 50%,
– IIIA stopień – poniżej 15%,
– IIIB i IV stopień – 1%.
W przypadku raka drobnokomórkowego u chorych nieleczonych mediana wynosi od 6 do 8 miesięcy. Chorzy, którzy są leczeni za pomocą radioterapii i chemioterapii to dwuletnie przeżycie wynosi od 2% do 40%. Jeżeli jest to postać organiczna to u chorych w dobrym stanie ogólnym rokowanie jest lepsze i w około 10% przypadków można uzyskać długotrwałe przeżycie tj. remisje całkowite trwające dłużej niż 3 lata.
Zapobieganie rakowi płuc
Można zapobiegać rakowi płuc. Takim najważniejszym, a jednocześnie podstawowym sposobem jest niepalenie papierosów. Osoby palące powinny rzucić papierosy, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuc. Im dłużej czasu upłynie od odstawienia papierosów to zmniejsza się ryzyko zachorowania na nowotwór.
Nie ma żadnych badań przesiewowych, które pozwoliłyby na wykrycie raka płuc. Ale można robić regularne badania obrazowe klatki piersiowej, a to przyczyni się do zwiększenia liczby nowo rozpoznanych zachorowań na raka płuc.