Bezdech senny nazywany jest również obturacyjnym bezdechem sennym/śródsennym albo obturacyjnym bezdechem podczas snu. Dolegliwość ta polega na wstrzymywaniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas snu. Może występować wielokrotnie i trwać nawet powyżej 10 sekund. To wstrzymywanie powietrza związane jest z zapadaniem się języka i ścian gardła, a to jest spowodowane występującym podczas snu spadkiem napięcia mięśni gardła (taki spadek występuje również u osób zdrowych, ale ma mniejsze nasilenie). Podczas bezdechu występują charakterystyczne ruchy oddechowe mięśni klatki piersiowej oraz brzuch, ponieważ chory próbuje oddychać, ale blokada dróg oddechowych nie pozwala mu nabrać powietrza do płuc.
Zazwyczaj jest tak, że osoba chrapiąca nie wie, że cierpi na bezdech senny. Objawem tej dolegliwości jest to, że rano ma się bóle głowy i jest się zmęczonym. Osoby cierpiące na taką przypadłość zazwyczaj śpią niespokojnie, wiercą się, często wybudzają się i gwałtownie wciągają powietrze ustami.
Czasami chorzy zapamiętują gwałtowne wybudzenia. Mówią, że doszło do gwałtownego przebudzenia wraz z przyspieszonym oddechem, uczuciem kołatania serca albo braku powietrza. Bardzo często połączone są z nieprzyjemnymi marzeniami sennymi. Niekiedy nasilenie objawów jest duże i powoduje, że chorzy gwałtownie siadają na łóżku z uczuciem dużego lęku i duszności.
Nie u każdej osoby, która chrapie pojawia się bezdech senny. Ale wszystkie osoby, które cierpią na bezdech chrapią. Chrapanie to jest nieregularne i uciążliwe dla partnerów.
Spis treści
Przyczyny bezdechu sennego
Przyczyną bezdechu może być:
1) otyłość,
2) picie alkoholu,
3) palenie papierosów,
4) objadanie się przed snem.
Najczęściej bezdech jest związany z nieprawidłowościami w budowie górnych dróg oddechowych, takich jak:
1) polipy,
2) skrzywiona przegroda nosowa,
3) przerośnięta po infekcjach tkanka,
4) nieprawidłowa budowa żuchwy,
5) zbyt wiotkie mięśnie podniebienia.
Rodzaje bezdechu
Występują trzy formy bezdechu:
1) bezdech obwodowy – stanowi aż 99% przypadków i wywoływany jest istnieniem przeszkody, która blokuje przepływ powietrza;
2) bezdech mieszany – jest powodowany przez przeszkodę i zaburzenia neurologiczne;
3) bezdech ośrodkowy – jego przyczyną są zaburzenia neurologiczne.
Objawy bezdechu sennego
Objawami bezdechu sennego jest zwiększona senność w ciągu dnia. Chory głośno chrapie albo chrapie z przerwami, czyli okresami ciszy. Obserwuje się przerwy w oddychaniu w nocy. Dochodzi do nocnych wybudzeń i chory ma kłopoty ze złapaniem oddechu. Pojawiają się poranne bóle głowy, zmęczenie. Objawem też może być nykturia, czyli częste oddawanie moczu.
Zazwyczaj jest tak, że osoba chrapiąca nie wie, że cierpi na bezdech senny. Objawem tej dolegliwości jest to, że rano ma się bóle głowy i jest się zmęczonym. Osoby cierpiące na taką przypadłość zazwyczaj śpią niespokojnie, wiercą się, często wybudzają się i gwałtownie wciągają powietrze ustami.
Objawy bezdechu, które występują w nocy to: bezdechy obserwowane przez inne osoby, głośne i nieregularne chrapanie, nagłe wybudzenia ze snu, które często są połączone uczuciem braku powietrza, przyspieszonym oddechem lub tętnem. Osoby te mają do czynienia z nadmierną potliwością w nocy, potrzebą oddawania moczu w nocy, niespokojnym i przerywanym snem, a także czasami mają problemy z zaśnięciem po przebudzeniach z powodu lęku.
Natomiast objawy, które występują w dzień to: budzenie się z bólem głowy, sen, który nie przynosi im odpoczynku, senność w czasie dnia, suchość w ustach po przebudzeniu, nadmierna drażliwość, trudności z koncentracją oraz pamięcią, a także zaburzenia potencji u mężczyzn.
Ilość i nasilenie objawów wzrasta razem z zaawansowaniem choroby. Objawy bezdechu mogą się nasilić po spożyciu alkoholu przed snem, znacznym zmęczeniem albo po przyjęciu leków nasennych lub uspokajających.
Diagnoza bezdechu sennego
W celu postawienia prawidłowej diagnozy konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych. Badania te pozwolą oznaczyć miejsce zwężania dróg oddechowych. Podstawą jest tu badanie w czasie snu farmakologicznego. Innym badaniem jest wykonanie trójwymiarowej tomografii komputerowej. W niektórych przypadkach konieczne jest również badanie endoskopowe nosa, gardła i krtani. Lekarz musi także przeprowadzić wywiad z pacjentem, który pozwoli dowiedzieć się, w jakich okolicznościach dochodzi do bezdechu sennego.
Badanie polisomnograficzne wykonuje się, aby sprawdzić, czy koś cierpi na bezdech senny i jaki jest jego stopień nasilenia. Badanie to wykonuje się w nocy podczas snu. W badaniu tym zapisywany jest m.in. oddech, ruchy klatki piersiowej, ilość tlenu we krwi, pozycja ciała, częstość akcji serca.
W celu diagnozy bezdechu można wykonać także badanie nocne polisomnograficzne, badanie nocne przesiewowe, badanie laryngologiczne.
W przypadku bezdechu istnieją parametry, które pozwalają określić stopień ciężkości choroby, a jest to AHI, które oznacza średnią ilość bezdechów oraz spłyceń na godzinę snu chorego. Warto zwrócić uwagę na wartość indeksu AHI i stopień ciężkości choroby:
– AHI < 5 – w normie,
– 5 < AHI < – postać lekka bezdechu,
– 15 <AHI < 24 – postać umiarkowana bezdechu,
– AHI > 25 – postać ciężka bezdechu.
Czynniki ryzyka
Czynniki, które zwiększają ryzyko pojawienia się bezdechu sennego to:
1) nadwaga (ale osoby szczupłe też mogą chorować na bezdech);
2) duży obwód szyci;
3) nadciśnienie;
4) zwężenie dróg oddechowych (powiększone migdałki);
5) płeć, mężczyźni częściej chorują na bezdech niż kobiety;
6) wiek, częściej występuje u osób po 65 roku życia;
7) alkohol,
8) środki uspokajające;
9) palenie papierosów.
Leczenie bezdechu sennego
Aby leczenie bezdechu było skuteczne ważne jest określenie, z jakim rodzajem bezdechu mamy do czynienia. Najczęściej występuje bezdech obwodowy, który można skutecznie wyleczyć, ale tylko wtedy, gdy usunie się przeszkodę, która blokuje swobodny przepływ powietrza. Zazwyczaj trzeba się poddać zabiegowi laryngologicznemu.
W leczeniu bezdechu może pomóc zmiana stylu życia, czyli zmniejszenie masy ciała, rzucenie palenia, zaprzestanie picia alkoholu. Można stosować aparaty wewnątrzustne, czyli wkładki, które wysuwają żuchwę. Stosuje się również leczenie operacyjne.
Można zastosować również protezę CPAP. Jest to urządzenie, które podczas snu wtłacza powietrze pod zwiększonym ciśnieniem. Wtłacza się go przez nos albo przez nos i usta. Powoduje to, że ciśnienie wewnątrz gardła chorego jest większe niż na zewnątrz ciała, a to zapobiega zapadaniu się gardła oraz powstawaniu bezdechów. Musi być ono systematycznie stosowane. Po jego odstawieniu objawy choroby powracają.
Taką odmianą tej protezy jest Auto CPAP. W przypadku zwykłej protezy choremu jest podawane cały czas jednakowe ciśnienie, które zostało ustalone przez lekarza. Natomiast proteza Auto CPAP rozpoznaje, jakie jest w danej chwili potrzebne ciśnienie i zmienia je, dzięki temu ciśnienie jest dostosowane odpowiednio do sytuacji. A to przyczynia się do tego, ze komfort spania jest dużo większy, ponieważ średnie ciśnienia, jakie są przez nią stosowane są dużo mniejsze.
Inną protezą, którą również stosuje się w bezdechu jest proteza powietrzna BiPAP. Jest to urządzenie, które działa na podobnej zasadzie jak CPAP, ale jest dużo bardziej komfortowe. Protezy CPAP i Auto CPAP wieją mocno zarówno przy wydechu, jak i wdechu powietrza. Natomiast proteza powietrzna potrafi odróżnić wdech od wydechu i podczas wydechu wieje dużo słabiej. Również musi być systematycznie stosowane, a po jego odstawieniu powracają wszystkie objawy.
Niektórzy stosują również aparat na zęby, czyli protezę dentystyczną. Wkłada się ją do ust na noc. W wyniku jej działania żuchwa jest wysuwana do przodu, a język odsuwany od tylnej ściany gardła. W związku z tym w gardle pojawia się więcej wolnej przestrzeni i zmniejsza się ryzyko jego zapadnięcia i powstawania bezdechów albo chrapania.
W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne. Można je wykonać u osób z niewielkim lub średnim zaawansowaniem choroby, a także u osób, które nie mają znacznej nadwagi, chorób serca i naczyń. Zabieg ten przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym i polega na prostowaniu skrzywionej przegrody nosa, usuwaniu polipów, usuwaniu powiększonych migdałków podniebiennych oraz gardłowego, a także na wycinaniu języczka i plastyce podniebienia miękkiego. Czasami zmniejszany jest również język.
Skutki bezdechu sennego
Konsekwencją takie bezdechu są spadki saturacji krwi, co może doprowadzić do niedotlenienia mózgu. W tym przypadku powstaje wrażenie duszenia się, a chory budzi się, co powoduje, że wraca akcja oddechowa. Zazwyczaj wybudzenia te są krótkie i osoba chora nie jest ich świadoma. Taki niespokojny sen powoduje, że człowiek jest zmęczony i senny w ciągu dnia.
Choroby związane z bezdechem to:
1) nadciśnienie tętnicze,
2) nadciśnienie płucne,
3) depresja,
4) zaburzenia potencji,
5) choroba niedokrwienna serca – zawał mięśnia sercowego,
6) zaburzenia rytmu serca,
7) niewydolność serca,
8) cukrzyca i zespół metaboliczny,
9) zaburzenia krążenia mózgowego – zwiększone ryzyko udarów
10) wypadki komunikacyjne.