Spis treści
Co to jest cholesterol?
Cholesterol jest organicznym związkiem chemicznym i jest nam potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest on cały czas wytwarzany w naszym organizmie. Od 20 – 40% pochodzi z pożywienia, a 60 – 80% z przemian, które zachodzą w organizmie.
Hiperlipidemia to zaburzenie, które polega na tym, że w surowicy krwi jest zwiększona zawartość różnych tłuszczy. Duże znaczenie ma tutaj cholesterol z podziałem na dobry i zły oraz trójglicerydy.
Jakie są normy dla cholesterolu?
Bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowego cholesterolu we krwi. Warto zwrócić uwagę na to, jakie są normy prawidłowego poziomu cholesterolu.
Najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce według danych GUS-u są choroby układu krążenia. Dlatego też utrzymywanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi jest bardzo ważne, ponieważ pozwala uniknąć tak poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Normy cholesterolu dla osób bez rozpoznanej choroby układu krążenia i bez cukrzycy
| Norma | |
|---|---|
| Cholesterol całkowity | < 190 mg/dl (< 5,0 mmol/l) |
| LDL | < 115 mg/dl (< 3,0 mmol/) |
| TG (trójglicerydy) | nie powinno przekraczać 150 mg/dl (1,7 mmol/l) |
| HDL | - mężczyźni – wyższe niż 40 mg/dl (1,0 mmol/l), - kobiety – wyższe niż 46 mg/dl (1,2 mmol/l) |
Normy cholesterolu dla osób z chorobą układu krążenia lub cukrzycą
| Norma | |
|---|---|
| Cholesterol całkowity | < 175 mg/dl (< 4,5 mmol/l) |
| LDL | < 100 mg/dl (<2,5 mmol/l) |
| TG (trójglicerydy) | nie powinno przekraczać 150 mg/dl (1,7 mmol/l) |
| HDL | - mężczyźni – wyższe niż 40 mg/dl (1,0 mmol/l), - kobiety – wyższe niż 46 mg/dl (1,2 mmol/l) |
Cholesterol występuje w różnych produktach spożywczych, które są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych.
Rodzaje cholesterolu
Są dwa podziały cholesterolu. Dzieląc go ze względu na jego rodzaje to wyróżnia się cholesterol dobry i zły. Natomiast ze względu na pochodzenie dzielimy go na cholesterol endogenny i egzogenny.
Cholesterol zły (LDL) może się odkładać i tworzyć blaszkę miażdżycową. Jeżeli tego cholesterolu jest więcej we krwi, to i więcej odkłada się blaszki miażdżycowej na ścianach naczyń krwionośnych, a to powoduje, że zmniejsza się światło naczynia i jest utrudniony transport krwi do komórek w organizmie człowieka. Jest on bardzo groźny dla naszego organizmu. Natomiast cholesterol dobry (HDL) ma działanie ochronne i przeciwdziała miażdżycy. Jeżeli jego stężenie jest większe, to mamy mniejsze ryzyko pojawienia się chorób serca.
Cholesterol egzogenny to jest ten, który dostaje się do naszego organizmu razem z pożywieniem, natomiast endogenny to ten, który wytwarzany jest przez nasz organizm.
Przyczyny wysokiego cholesterolu
Może być kilka przyczyn podwyższonego cholesterolu. Są to:
1) stosowanie złej diety – do podwyższenia cholesterolu przyczynia się nieprawidłowa dieta, a więc spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa, tłuszczy zwierzęcych, produktów z mąki pszennej, tłustego nabiału, słonych przekąsek oraz słodyczy. Taka dieta powoduje, że do naszego organizmu dostaje się dużo cholesterolu pokarmowego, a także nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczy z grupy trans. To przyczynia się, że wzrasta stężenie złego cholesterolu we krwi. Jeżeli dobrego cholesterolu będzie za mało, to będą problemy ze zmniejszeniem się poziomu złego cholesterolu.
Warto również zwrócić uwagę na to, jak przygotowuje się posiłki, ponieważ jedzenie smażonych produktów i do tego w panierce sprawia, że podnosi się poziom złego cholesterolu.
2) mała aktywność fizyczna – ryzyko choroby wieńcowej, udaru mózgu i zawału serca obniża regularna aktywność fizyczna. Wysiłek fizyczny pomaga kontrolować poziom cholesterolu we krwi.
3) wysoka masa ciała – nadwaga i otyłość również ma tutaj bardzo duże znaczenie. Często jest tak, że osoby z nadwagą albo otyłością mają podwyższony poziom złego cholesterolu, czyli LDL, a poziom dobrego, czyli HDL jest obniżony. Osoby te mają także wysoki poziom trójglicerydów oraz nadkrzepliwość krwi, a to sprzyja rozwojowi miażdżycy.
To, czy mamy prawidłową wagę ciała można ocenić za pomocą wskaźnika BMI. Jest to stosunek masy ciała w kilogramach do wzrostu w metrach kwadratowych, czyli:
BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m2)
Wartości BMI
| < 16 | 16 – 16,99 | 17 – 18,49 | 18,5–24,99 | 25–29,99 | 30-34,99 | 35-39,99 | > 40 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wygłodzenie | wychudzenie | niedowaga | wartość prawidłowa | nadwaga | I stopień otyłości | II stopień otyłości | otyłość skrajna |
4) alkohol – spożywanie go w dużych ilościach przyczynia się do uzależnienia oraz zaburzeń układu krążenia. Wpływa na wzrost cholesterolu całkowitego.
5) palenie papierosów – może przyczynić się do zawału serca i udaru mózgu. W papierosach zawarta jest nikotyna oraz tlenek węgla, które przyczyniają się do uszkodzenia ściany naczyń krwionośnych, wpływają na powstawanie zakrzepów we krwi oraz przyspieszają proces tworzenia blaszki miażdżycowej. Palenie powoduje obniżenie się dobrego cholesterolu (HDL).
6) czynniki genetyczne – są badania, które potwierdzają, że występowanie choroby wieńcowej może być rodzinne. Jeżeli ktoś w rodzinie miał chorobę wieńcową albo podwyższony poziom cholesterolu, to wzrasta ryzyko zachorowania.
7) stres – może przyczynić się do pęknięcia blaszki miażdżycowej oraz pojawienia się zawału serca. Wpływa na nasze samopoczucie i nastrój.
Objawy wysokiego cholesterolu
Objawy wysokiego cholesterolu są niebolesne. Jednym z jego objawów są żółtaki cholesterolowe, czyli białożółte plamki, które są wypukłe i mogą się tworzyć w kącikach oczu, na powiekach, kolanach, łokciach i ścięgnach Achillesa. objawem może być również otyłość. Przy wysokim cholesterolu może pojawić się brak energii, bóle nóg, zmęcznie, niepokój oraz zawroty głowy
Przy dużym poziomie cholesterolu mogą się tworzyć płytki miażdżycowe. Są to grube i twarde złogi, które znajdują się w tętnicach, a poprzez to zmniejsza się przestrzeń umożliwiająca przepływ krwi do serca. Kiedy do sera dociera mała ilość krwi, która niesie tlen, to może pojawić się ból w klatce piersiowej, jest to tzw. dławica piersiowa albo dusznica bolesna. Jeżeli dopływ krwi jest całkowicie odcięty, to prowadzi to do zablokowania tętnicy i może skończyć się atakiem serca.
Zagrożenia dla naszego życia, które wynikają z wysokiego poziomu cholesterolu
Zbyt wysoki poziom cholesterolu wpływa negatywnie na układ krążenia. Prowadzi on do powstawania miażdżycy, która może dotyczyć nawet wszystkich tętnic. W chorobie tej dochodzi do odkładania się blaszki miażdżycowej, co powoduje, że ściany tętnic są coraz grubsze i dochodzi do zwężenia jej światła.
W związku z występowaniem miażdżycy może dojść do choroby niedokrwiennej serca, czyli do choroby wieńcowej, która może, np. ujawnić się w postaci zawału serca, a nawet śmierci.
Takim czynnikiem, który przyczynia się do zachorowania na chorobę wieńcową jest, np. palenie papierosów, stres i nieleczone nadciśnienie tętnicze. Konsekwencją miażdżycy są również udary mózgu.
Leczenie wysokiego cholesterolu
Bardzo ważne znaczenie ma tutaj zmiana stylu życia. Osoby, które są otyłe powinny zacząć odchudzać się. należy przestrzegać diety niskotłuszczowej. Warto zadbać o odpowiednią aktywność fizyczną i należy rzucić palenie papierosów. Czasami konieczne jest podawanie leków, które obniżają cholesterol.