Jeżeli często boli nas wątroba, mamy wzdęcia i nudności, to możemy podejrzewać u siebie kamienie w woreczku żółciowym. Kiedy bóle nawracają i utrzymują się przez dłuższy czas, koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza.
W pęcherzyku żółciowym, który nazywany jest również woreczkiem żółciowym znajduje się żółć. Bierze ona udział w trawieniu i wchłanianiu tłuszczów oraz witamin, które rozpuszczają się w tłuszczach. Woreczek żółciowy ma za zadanie gromadzić i przechowywać żółć, która jest wytwarzana w wątrobie.
U niektórych osób mogą tworzyć się tzw. kamienie żółciowe. Wtedy w pęcherzyku żółciowym wytwarzają się kryształki cholesterolu oraz soli żółciowych, potem zbijają się one w grudki i tworzą złogi żółciowe, czyli tzw. kamienie. Kamienie te mogą powstawać na różnych etapach obecności żółci:
– w wątrobie – czyli kamica żółciowa wewnątrzwatrobowa,
– w pęcherzyku żółciowym – czyli kamica pęcherzykowa,
– w drogach żółciowych zewnątrzwątrobowych – czyli kamica przewodowa.
Choroba ta polega na tym, że w pęcherzyku żółciowym zalegają złogi, które są zbudowane z substancji chemicznych, znajdujących się w żółci. Najczęściej kamienie zbudowane są z cholesterolu, białek, jonów nieorganicznych i barwników żółciowych. Mogą one występować w różnych proporcjach. Najwięcej jest kamieni cholesterolowo – barwnikowych.
Z atakiem woreczka żółciowego mamy do czynienia, gdy jeden z kamieni zatka ujście pęcherzyka żółciowego.
Czynnikami, które sprzyjają powstawaniu kamieni są przewlekłe stany zapalne, zagęszczenie żółci, nadmiar cholesterolu w organizmie, problemy z odpływem żółci, złuszczające się komórki, a także niewłaściwe nawyki żywieniowe. Liczba kamieni oraz ich wielkość może być różnorodna. Bardzo często kamica rozpoznawana jest przypadkowo, np. podczas wykonywania USG z innych przyczyn. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów.
Spis treści
Przyczyny powstawania kamicy żółciowej
Do powstawania kamieni żółciowych dochodzi w wyniku wytrącania się nierozpuszczalnych składników, które zawarte są w żółci. Jest to, np. cholesterol, białko. Kamienie mogą powstawać, kiedy jest zwiększona zawartość cholesterolu w żółci albo zmniejszona zawartość kwasów żółciowych w żółci. Przyczyną może być także utrudniony odpływ żółci, gdy dochodzi do zaburzeń perystaltyki. Poza tym kamienie mogą powstawać w wyniku złego odżywiania się.
Objawy kamicy żółciowej
Objawy kamicy żółciowej są różne i zależą od tego, gdzie znajdują się kamienie, czy są tylko w pęcherzyku żółciowym, czy może także w przewodach żółciowych. Ważne jest również to, czy są one pojedyncze i mają większe rozmiary, czy może mniejsze, ale jest ich więcej. Bardzo często choroba ta przebiega bezobjawowo. Jednak w niektórych przypadkach daje objawy, takie jak:
1) ostry ból brzucha – jest to tak zwana kolka żółciowa. Najczęściej pojawia się w wyniku błędu żywieniowego, np. po zjedzeniu tłustego posiłku. Ból pojawia się z prawej strony nadbrzusza i często promieniuje w kierunku prawej łopatki lub pleców. Spowodowana jest całkowitym lub częściowym zatkaniem przewodu pęcherzykowego przez kamień żółciowy. Bóle te związane są z próbą przemieszczenia się kamieni z pęcherzyka do przewodu żółciowego. W związku z tym ból powstaje w wyniku braku możliwości pokonania przeszkody. Poza tym dochodzi do mechanicznego podrażnienia błony śluzowej pęcherzyka albo przewodu żółciowego;
2) nudności;
3) uczucie pełności, gniecenia w okolicy prawego podżebrza;
4) wymioty;
5) gorączka;
6) dreszcze;
7) zgaga, wzdęcia;
8) brak apetytu;
9) żółtaczka „mechaniczna” – powstaje w wyniku przedostawania się do krwi większej ilości barwników żółciowych.
Czynniki ryzyka powstawania kamicy żółciowej
Czynniki ryzyka, które są związane z powstaniem kamicy żółciowej to:
1) podeszły wiek;
2) obciążenia genetyczne, występowanie kamicy u rodziców lub dziadków;
3) płeć żeńska, kobiety chorują na nią częściej niż mężczyźni.
4) otyłość;
5) przyjmowanie estrogenów, np. podczas hormonalnej terapii zastępczej lub przy hormonalnej antykoncepcji;
6) cukrzyca;
7) mukowiscydoza;
8) hipertrójglicerydemia, czyli podwyższony poziom trójglcerydów we krwi;
9) wahania wagi ciała;
10) niedokrwistość hemolityczna;
11) marskość wątroby;
12) długotrwałe żywienie pozajelitowe;
13) przewlekłe infekcje dróg żółciowych;
14) choroba Leśniowskiego – Crohna.
Diagnoza kamicy żółciowej
Aby zdiagnozować kamicę żółciową lekarz musi zrobić wywiad z pacjentem, a także wykonać badania. Poza tym lekarz może zlecić wykonanie USG, czyli ultrasonografii jamy brzusznej. Pozwala ono zbadać przewody żółciowe wątroby i trzustki. Dzięki niemu można zobaczyć złogi o średnicy większej niż 3 mm, pozwala ocenić szerokość oraz grubość ścian pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych.
Można wykonać zdjęcie RTG jamy brzusznej, a dzięki temu lekarz może sprawdzić, czy są złogi w pęcherzyku żółciowym.
Do tego można wykonać badanie ERCP, które pozwala zobaczyć drogi żółciowe oraz przewody trzustkowe. Dzięki niemu można również usunąć złogi, które blokują przepływ żółci.
Wykonuje się także endoskopową ultrasonografię oraz tomografię komputerową, którą wykonuje się, aby zlokalizować kamienie żółciowe albo przy podejrzewaniu nowotworu woreczka.
Lekarz może również zlecić wykonanie badań laboratoryjnych, ponieważ u niektórych chorych może być podwyższone AST, ALT, ALP, lipaza i amylaza. Może być też podwyższony poziom bilirubiny we krwi.
Ważne jest także, aby różnicować objawy tej choroby z innymi zaburzeniami i chorobami, takimi jak: zawał serca, tętniak, zapalenie osierdzia, zapalenie opłucnej, ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.
Leczenie kamicy żółciowej
Jeżeli u chorego pojawi się kolka żółciowa, to koniecznie trzeba zastosować leki przeciwbólowe oraz rozkurczające. Najczęściej stosuje się paracetamol i niesterydowe leki przeciwzapalne. Z leków rozkurczających można zastosować, np. No-spę. Można brać także leki wspomagające wydzielanie żółci, np. Colitol, Artecholin.
Chorzy mogą zostać zakwalifikowani do cholecystektomii, czyli resekcji pęcherzyka żółciowego. Zabieg ten można wykonać laparoskopowo, a także w sposób tradycyjny, czyli poprzez otwarcie jamy brzusznej. Coraz częściej wykonuje się zabiegi tą pierwszą metodą. Aby pozbyć się kamieni konieczne jest wycięcie pęcherzyka żółciowego, ponieważ samo usunięcie złogów sprawia, że po jakimś czasie wytwarzają się nowe. Laparoskopię stosuje się w przypadku pęcherzyków łatwiejszych do usunięcia. Nie stosuje się jej w przypadku ostrego zapalenia woreczka i u osób bardzo otyłych.
Metodę tradycyjną stosuje się przy ostrych stanach, a także, gdy metoda laparoskopowa groziłaby powikłaniami.
Można również farmakologicznie rozpuścić te kamienie poprzez zastosowanie kwasu ursodeoksycholowego. Leczenie trwa od 6 do 24 miesięcy. Jednak takie leczenie jest zazwyczaj mało skuteczne i wiąże się z pojawieniem się nawrotów choroby.
Jeżeli kamień utkwił w przewodzie żółciowym, to usuwa się je endoskopowo. Można także zastosować zabieg, jakim jest litotrypsja, która polega na rozkruszeniu kamieni przy użyciu fali ultradźwiękowej. Zabieg ten grozi poważnymi powikłaniami, np. kawałek kamienia może utkwić w przewodzie żółciowym.
Powikłania kamicy żółciowej
W przypadku tej choroby może dojść do powikłania i pojawi się ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych, ostre zapalenie trzustki. Pęcherzyk może się przedziurawić i wtedy jego zawartość wyleje się do wnętrz jamy otrzewnej.
Zapobieganie kamicy żółciowej
Ważne jest, aby utrzymywać prawidłową masę ciała, ale też unikać otyłości i nadwagi. Niekorzystne jest stosowanie diet, które sprawiają, że szybko tracimy na wadze, ponieważ bardzo często towarzyszy jej efekt jojo, dlatego należy odchudzać się rozsądnie. Podstawowym sposobem zapobiegania rozwojowi tej choroby jest unikanie opisanych wcześniej czynników ryzyka wystąpienia kamicy.