Kontaktowe zapalenie skóry inaczej nazywane jest wypryskiem kontaktowym. Jest to reakcja organizmu na działanie alergenu albo substancji drażniącej. Do zapalenia dochodzi wtedy, kiedy skóra wykazuje wrażliwość na daną substancję i nawet jej niewielka ilość powoduje powstawanie zmian na skórze. Jest to choroba skóry, a jej leczenie polega głównie na unikaniu kontaktu z alergenem albo substancjami drażniącymi.
W przypadku niealergicznego kontaktowego zapalenia skóry substancje drażniące można podzielić w zależności od siły działania, na silne i łagodne. Stan zapalny powstaje tu w wyniku uszkodzenia naturalnej bariery ochronnej skóry.
Pojawienie się alergicznego kontaktowego zapalenia skóry zależy głównie od predyspozycji genetycznych, ale duży wpływ ma również stan skóry.
Na kontaktowe zapalenie skóry najbardziej narażone są osoby, które mają choroby alergiczne, ponieważ ich skóra jest bardziej wrażliwa, ale też mogą występować u ludzi zdrowych.
Spis treści
Diagnoza kontaktowego zapalenia skóry
Na początku lekarz musi przeprowadzić z pacjentem wywiad, który pomoże mu ustalić, czy chory ma kontaktowe zapalenie skóry na tle alergicznym, czy może jest to stan zapalny, który wynika z podrażnienia przez jakąś substancję.
Lekarz może zlecić wykonanie płatkowego testu skórnego, czyli testu kontaktowego. Jest to plaster, który jest wypełniony alergenami w odpowiednich stężeniach. Przykleja się go na plecy pacjenta. Potem sprawdza się, czy pojawiała się reakcja alergiczna.
Lekarz może także wykonać badanie zewnątrzskórne. W tym badaniu na przedramię albo plecy nanosi się krople z alergenem i delikatnie nakłuwa skórę. Po 15 minutach sprawdza się, czy pojawiła się reakcja alergiczna w postaci bąbla.
Można również wykonać badanie krwi, w którym oznacza się poziom przeciwciał IgE.
Objawy kontaktowego zapalenia skóry
Zarówno alergiczne, jak i niealergiczne kontaktowe zapalenia skóry mają podobne objawy. Na skórze chorego pojawiają się pęcherzyki albo sączące grudki. Dookoła nich skóra jest zaczerwieniona, mają nieostro odgraniczone brzegi, a także może pojawiać się świąd.
Zmiany te najczęściej występują na grzbiecie rąk, twarzy, klatce piersiowej. W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skory, wyprysk może pojawić się w innym miejscu niż w tym, gdzie doszło do zetknięcia z alergenem. Natomiast w niealergicznym zmiany pojawiają się zawsze w tym miejscu, w którym doszło do zetknięcia z substancją drażniącą.
Jeżeli dojdzie do nasilenia się objawów, może pojawić się obrzęk. Przy niealergicznym wyprysku, który jest stale narażony na środek drażniący, naskórek może stać się szorstki, zgrubiały oraz popękany.
Przyczyny kontaktowego zapalenia skóry
Kontaktowe zapalenia skóry może mieć postać alergiczną i niealergiczną.
W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry dochodzi do uczulenia. U osoby chorej najpierw wytwarza się stan nadwrażliwości na daną substancję. W związku z tym podczas pierwszego kontaktu nie powstaje wyprysk. Dopiero podczas kolejnego kontaktu z tym alergenem dochodzi do wytworzenia się wyprysku na skórze. Najczęściej wywołuje je, np. nikiel, kobalt, który jest w biżuterii, guzikach oraz chrom.
Niealergiczne kontaktowe zapalenie skóry występuje częściej niż alergiczne i nie ma związku z nadwrażliwością na dany alergen. Reakcja zapalna skóry powstaje już podczas pierwszego kontaktu z substancją drażniącą. Najczęściej wywołują go kosmetyki oraz detergenty.
Czynniki wywołujące kontaktowe zapalenie skóry:
| Alergiczne | Niealergiczne |
|---|---|
| metale, np. chrom, nikiel, kobalt | detergenty |
| substancje chemiczne, np. formaldehyd, barwniki | roztwory kwasów |
| leki do stosowania zewnętrznego, np. kit pszczeli | roztwory zasad |
| składniki kosmetyków, np. konserwanty, substancje zapachowe |
Leczenie kontaktowego zapalenia skóry
Jeżeli choroba ta wynika z uczulenia, to choremu podaje się leki antyhistaminowe. Kiedy kontaktowe zapalenie skóry obejmuje większą powierzchnię ciała, lekarz może przepisać kortykosterydy. Jednak w niektórych przypadkach mogą one nasilić wyprysk alergiczny, zamiast pomóc. Czasami konieczne jest podanie leków immunosupresyjnych, które mają obniżyć aktywność układu odpornościowego.
Kontaktowe zapalenie skóry można także leczyć poprzez odczulanie. Choremu podaje się alergen w minimalnych dawkach tak, aby organizm nie zareagował na nie uczuleniem, ale przyzwyczaił się do nich i uodpornił na nie.
W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, jak i tego niealergicznego stosuje się różne maści i kremy, które zmniejszają stan zapalny skóry oraz świąd.
Przy wyprysku niealergicznym bardzo ważna jest właściwa pielęgnacja skóry, która ma na celu ochronę i wzmocnienie odporności naskórka na działanie środków drażniących.
Jak zapobiegać kontaktowemu zapaleniu skóry?
Aby zapobiegać kontaktowemu zapaleniu skóry, należy unikać konkretnego alergenu albo substancji drażniących. Robiąc porządki domowe, pranie, mycie naczyń można zakładać gumowe rękawiczki. Zanim osoba chora użyje nowego kosmetyko, może wykonać próbę alergiczną. W tym celu na styku ucha i policzka trzeba rozsmarować niewielką ilość kremu i poczekać, czy wystąpi reakcja alergiczna.
Porady dla osób z kontaktowym zapaleniem skóry
Najlepiej jest unikać kontaktu z alergenem albo środkiem drażniącym. Należy stosować odzież ochronną, która ograniczy kontakt z alergenami i środkami drażniącymi. Do prania, mycia naczyń trzeba zakładać gumowe rękawiczki.
Skórę powinno się nawilżać i natłuszczać obojętnymi kremami i maściami, które są na bazie olejów roślinnych.
Skórę, która jest chorobowo zmieniona, nie należy myć gorącą wodą i wycierać szorstkimi ręcznikami.
Należy stosować kremy ochronne i unikać ostrych szczotek oraz myjek, a także gruboziarnistych peelingów, ponieważ mogą one dodatkowo uszkodzić naskórek.
Można używać różnorodnych środków, które pozbawione są koloru i zapachu, ponieważ mogą, np. uczulać różne barwniki, które obecne są w niektórych produktach.